Najciekawsze atrakcje w Sandomierzu – TOP 16 atrakcji turystycznych

Co warto zwiedzić w Sandomierzu?

Sandomierz to niewielkie, ale bardzo urokliwe miasto, które znajduje się w województwie świętokrzyskim. Jest to swoista perełka regionu, która podobnie do stolicy Włoch jest ulokowana na siedmiu wzgórzach, przez co często nazywana jest „Małym Rzymem”. Jest to zachwycające miasto królewskie, leżące tuż nad Wisłą, które zaskakuje piękną architekturą, bogatą historią i niepowtarzalną atmosferą. To właśnie dlatego z roku na rok zyskuje na popularności, w wyniku czego liczba odwiedzających go turystów zarówno tych z naszego kraju, jak i zza granicy stale rośnie. Co zatem warto na miejscu zobaczyć? Jakie są najciekawsze atrakcje turystyczne w samym Sandomierzu i jego okolicy? Tego właśnie dowiecie się z dzisiejszego artykułu! Zapraszamy do lektury!

Spis treści:
1. Gdzie leży Sandomierz?
2. Co warto zobaczyć w Sandomierzu?
3. Lista najciekawszych atrakcji turystycznych w Sandomierzu
• Brama Opatowska w Sandomierzu
• Rynek Starego Miasta w Sandomierzu
• Ratusz w Sandomierzu
• Podziemna Trasa Turystyczna w Sandomierzu
• Zamek Królewski w Sandomierzu
• Bazylika Katedralna w Sandomierzu
• Zbrojownia w Sandomierzu
• Dom Długosza w Sandomierzu
• Ucho Igielne w Sandomierzu
• Krzemień Pasiasty w Sandomierzu
• Kościół św. Jakuba w Sandomierzu
• Winnica św. Jakuba w Sandomierzu
• Wąwozy lessowe w Sandomierzu
• Góry Pieprzowe w Sandomierzu
• Bulwar Sandomierski
• Świat Ojca Mateusza

Sandomierz to miasto, które leży nad Wisłą w województwie świętokrzyskim, w południowo-wschodniej części Polski, niecałe 100 kilometrów od Kielc, czyli stolicy województwa. Miejscowość ta usytuowana jest na siedmiu wzgórzach Niziny Nadwiślańskiej i rozciąga się od Wyżyny Sandomierskiej aż po Równinę Tarnobrzeską. Jej znaczny fragment wraz z historyczną starówką znajduje się na lewym brzegu Wisły, natomiast mniejsza cześć, zwana Nadbrzeziem, leży na prawym brzegu Wisły, w Kotlinie Sandomierskiej, granicząc z Tarnobrzegiem.

Sandomierz to przepiękne miasto z bardzo bogatą historią, które jest malowniczo usytuowane na dwóch brzegach Wisły i siedmiu wzgórzach. To powoduje, że miejscowość ta przypadnie do gustu podróżnikom o różnych upodobaniach turystycznych, wszak na miejscu można połączyć zwiedzanie historycznych budowli z aktywnym wypoczynkiem na łonie na natury. Wobec tego, zacznijmy od architektonicznych perełek. W Sandomierzu znajdziemy bowiem wiele różnych zabytków, poczynając od zachwycającego architekturą Starego Rynku z charakterystycznym Ratuszem, przez królewski zamek, aż na wielkiej katedrze kończąc. Do tego w podziemiach miasta rozciąga się imponująca trasa turystyczna, gdzie do zwiedzania jest udostępnionych kilkadziesiąt różnych pomieszczeń, o bardzo tajemniczych nazwach, a nieopodal centrum miejscowości znajduje się okazały wąwóz lessowy oraz Góry Pieprzowe, z których rozpościera się iście magiczny widok na Wisłę i okolicę. Jak więc widać, w Sandomierzu każdy znajdzie coś dla siebie i dotyczy to zarówno miłośników zwiedzania miast, jak i osób lubiących spędzać czas w otoczeniu przyrody. Co zatem jeszcze warto zobaczyć w tej urokliwej miejscowości, która zajęła zaszczytne miejsce w naszym rankingu najpiękniejszych polskich miast? Mamy dla Was kilkanaście wspaniałych propozycji! Sprawdźcie najciekawsze atrakcje turystyczne w Sandomierzu i jego okolicy!

Brama Opatowska to jedna z najpopularniejszych atrakcji w Sandomierzu, która znajduje się na miejskiej starówce. Jest to główne, reprezentacyjne wejście do zabytkowej części miasta, które jako jedyne z pośród czterech istniejących niegdyś bram przetrwało aż do dziś. Brama Opatowska została wzniesiona w stylu gotyckim w drugiej połowie XIV wieku, około 1362 roku za panowania Kazimierza Wielkiego, ale jej attykę dobudowano dopiero w XVI wieku, dzięki szczodrości sandomierskiego lekarza Stanisława Bartolona, który ufundował zwieńczenie wieży. Przez te wszystkie lata istnienia była ona świadkiem burzliwej historii Sandomierza. Dawniej służyła obrońcom miasta przed najeźdźcami, zaś dzisiaj na jej szczycie na wysokości 32 metrów znajduje się dostępny dla zwiedzających taras widokowy, z którego rozpościera się przepiękny widok na miasto i okolice. Jak twierdzą niektórzy, przy odpowiednich warunkach pogodowych można z niego oglądać nawet obszar oddalony o 80 kilometrów od miasta!

Po minięciu Bramy Opatowskiej w ciągu zaledwie kilku minut można dotrzeć na bardzo urokliwy Rynek Starego Miasta, który jest uznawany za jeden z najpiękniejszych, a przy tym najbardziej charakterystycznych rynków w Polsce. To dlatego, że jako jeden z niewielu jest pochyły, a różnica w wysokości wynosi aż 15 metrów, przez co jest mocno wyczuwalna! Jego wizytówką jest gotycki Ratusz, który został wzniesiony w 1349 roku i jest mieszanką stylu gotyckiego, renesansowego i barokowego. Tuż obok niego znajduje się Studnia Miejska, figura Matki Boskiej Niepokalanej z 1776 roku oraz kotwica z łańcuchem skierowanym ku niebu, która została znaleziona w Wiśle na wysokości Sandomierza i nawiązuje do żeglugowych, kupieckich tradycji miasta. Całość otaczają piękne, kolorowe kamienice, przywodzące na myśl południowoeuropejskie zabudowania, w których znajdują się kawiarnie, restauracje oraz galerie sztuki. Na szczególną uwagę zasługuje tutaj niezwykle malownicza Kamienica Oleśnickich ulokowana jest pod numerem 10, w której w 1570 roku podpisano zgodę sandomierską, czyli porozumienie pomiędzy wyznaniami ewangelickimi w I Rzeczypospolitej.

Ratusz to istna wizytówka Sandomierza, która znajduje się w samym sercu rynku Starego Miasta. Budowla ta została wzniesiona w 1349 roku, natomiast w XVI wieku została rozbudowana do formy wydłużonego prostokąta, a następnie zwieńczona attyką, której autorstwo przypisywane jest Giovanniemu Marii Padovano, czyli słynnemu włoskiemu rzeźbiarzowi, który między innymi zaprojektował cyborium dla kościoła Mariackiego w Krakowie. Na szczególną uwagę zasługuje jednak południowa, czyli najstarsza część budynku, na której znajduje się bardzo charakterystyczny zegar słoneczny wykonany w technice sgraffito przez Tadeusza Przypkowskiego, czyli byłego właściciela muzeum zegarów w Jędrzejowie. Tak bogata historia przyczyniła się do tego, że sandomierski ratusz łączy w sobie styl gotycki (fasada), renesansowy (zwieńczenie budynku) oraz barokowy (ośmioboczna wieża). Obecnie usytuowany jest w nim oddział Urząd Stanu Cywilnego, a w jego podziemiach znajduje się klubokawiarnia Lapidarium pod Ratuszem. I tutaj podobnie do Krakowa, z wieży ratusza codziennie w samo południe wybrzmiewa hejnał, tak więc warto rozsiąść się w jednej z pobliskich kawiarni, aby przy kawie lub herbacie podziwiać ten wyjątkowy anturaż.

Podziemia Trasa Turystyczna to jedna z najciekawszych, a przy tym najbardziej wyjątkowych atrakcji turystycznych w Sandomierzu! Wejście do niej znajduje się tuż obok Starego Rynku, w Kamienicy Oleśnickich, w której rozpoczyna się trasa po średniowiecznych tunelach, obejmująca funkcjonujące tu od wieków piwnice i składy kupieckie powstałe w okresie od XV do XVII wieku. Niegdyś służyły one do przechowywania wina, soli i śledzi oraz stanowiły schronienie przed najeźdźcami. Warto bowiem pamiętać, że dawniej przez Sandomierz przebiegały liczne szlaki handlowe na wschód, dlatego pod miastem powstał istny labirynt składów i korytarzy. Gdy Sandomierz wypadł z traktów kupieckich, piwnice zaczęły popadać w coraz gorszy stan techniczny, aż doprowadziły do kilku katastrof budowlanych. Na ratunek temu zabytkowi ruszyli naukowcy z Akademii Górniczo-Hutniczej, którzy wspólnie z górnikami z Bytomia uratowali to niezwykłe miejsce, dzięki czemu Podziemia Trasa Turystyczna została udostępniona turystom w 1977 roku. Obecnie wiedzie ona przez ponad 470 metrów i obejmuje 34 komory, a jej najgłębszy punkt znajduje się na głębokości aż 12 metrów pod płytą rynku.

Pisząc o najciekawszych atrakcjach turystycznych w Sandomierzu nie można zapomnieć o kolejnej wizytówce tego urokliwego miasta, czyli Zamku Królewskim! Budowla ta została wzniesiona w XIV wieku przez króla Kazimierza Wielkiego na skarpie wiślanej w miejscu dawnego grodu. W czasach swojej świetności Sandomierz był bowiem jednym z ważniejszych ośrodków państwowych Małopolski, a zbudowana w nim twierdza należała do 32 budowli powstałych z fundacji króla na rzecz wzmocnienia obronności kraju. Niestety, przez te wszystkie lata istnienia zamek był wielokrotnie niszczony i odbudowywany. Najbardziej ucierpiał on podczas potopu szwedzkiego, gdy został wysadzony w powietrze, przez co dzisiaj na miejscu można zobaczyć jedynie zachodnie skrzydło historycznej budowli, które zostało odrestaurowane w II połowie XX wieku. Obecnie w budynku tym znajduje się Muzeum Zamkowe, które działa od 1986 roku i można w nim podziwiać wystawy o Sandomierzu oraz kolekcję wyrobów jubilerskich i dzieł sztuki z krzemienia pasiastego. Na uwagę zasługuje też przepiękny widok na sąsiadujący z zamkiem kościół św. Jakuba oraz rozciągającą się pod nim winnicę, która jest prowadzona przez miejscowych zakonników.

Nieopodal Zamku Królewskiego w Sandomierzu znajduje się majestatyczna Katedra, która została wzniesiona w XIV wieku. Jest to przepiękna, gotycka świątynia, która została wybudowana na polecenie Kazimierza Wielkiego w miejsce pierwotnej romańskiej kolegiaty, ponieważ jak głoszą historycy król starał się o odkupienie win za zlecenie utopienia wikariusza krakowskiego, w wyniku czego fundował liczne kościoły w zamian za zdjęcie przez papieża nałożonej na niego klątwy. Co ciekawe, Bazylika Katedralna Narodzenia Najświętszej Maryi Panny mimo bardzo burzliwej historii Sandomierza po dziś dzień zachowała pierwotny układ przestrzenny i bogatą dekorację rzeźbiarską we wnętrzu. Na uwagę zasługują tutaj przede wszystkim unikatowe freski bizantyjskie wykonane w okolicach 1421 roku przez mistrza Hayla z Przemyśla oraz ołtarze i portale, które wykonane są z czarnego marmuru i ozdobione marmurem różowym. Do tego w skarbcu katedry przechowywany jest przywilej II lokacji miasta z 1286 roku oraz relikwie Drzewa Krzyża Świętego ofiarowane przez Króla Władysława Jagiełłę w uznaniu za zasługi rycerstwa sandomierskiego w bitwie pod Grunwaldem, a dodatkowo ściany Bazyliki Katedralnej zdobi 16 obrazów obrazów, z czego na 12 znajduje się tyle postaci, ile dni ma dany miesiąc, co razem tworzy bardzo wyjątkowy kalendarz.

Tuż obok Rynku Starego Miasta na ulicy Bartolana znajduje się Zbrojownia Chorągwi Rycerstwa Ziemi Sandomierskiej. To właśnie tutaj, w gotyckich wnętrzach piwnic kamienicy znajdują się bogate zbiory sprzed kilkuset lat. Na miejscu można między innymi zobaczyć oraz przymierzyć zbroje rycerskie, a także wziąć do ręki miecz, łuk, szablę, kuszę oraz halabardę. To jednak nie wszystko! Niezapomnianych wrażeń dostarczają bowiem obecni na miejscu rycerze, którzy oprowadzając po zbrojowni opowiadają fascynujące historie związane z wystawionymi przedmiotami. Zbrojownia jest więc obowiązkowym punktem na mapie atrakcji turystycznych Sandomierza dla wszystkich miłośników czasów rycerskich, w którym można doświadczyć żywej lekcji historii. Trzeba jednak mieć na uwadze, że miejsce to jest czynne wyłącznie w sezonie, tak więc można odwiedzić je jedynie od kwietnia do października.

Dom Długosza to przepiękny, gotycki budynek wybudowany z czerwonej cegły, który został wzniesiony w bezpośrednim sąsiedztwie sandomierskiej Katedry. Budowla ta została ufundowana przez Jana Długosza i powstała w 1476 roku na potrzeby księży mansjonarzy, których fundator sprowadził do Sandomierza. Obecnie od 1936 roku w budynku mieści się Muzeum Diecezjalne, w którym można podziwiać cenne eksponaty sztuki sakralnej, w tym przede wszystkim rękawiczki królowej Jadwigi, fajkę Mickiewicza, włosy Napoleona oraz unikalną kolekcję ponad 100 ksiąg drzewnych, wykonanych z różnych gatunków drzew i krzewów.

Niegdyś Sandomierz otaczały potężne mury obronne, w których działały dwie furty. Pierwsza, czyli Furta Zamiejska, która znajdowała się koło Domu Długosza oraz druga, czyli Furta Dominikańska, która znajduje się koło ulicy Zamkowej. Niestety, do dziś zachowała się tylko jedna z nich, czyli Furta Dominikańska, która jest często nazywana Uchem Igielnym. Jest to wąski przesmyk z dawnych, bo aż XIV- wiecznych obwarowaniach miasta, które w tamtych czasach stanowiło przejście dla zakonników dwóch klasztorów dominikańskich – jednego położonego poza murami Sandomierza oraz drugiego, który znajdował się wewnątrz murów obronnych. Furta ta rozdziela stromymi schodami kamienice, łącząc ulicę Zamkową z ulicą Podwale Górne i będąc jednocześnie jednym z najbardziej charakterystycznych miejsc na mapie Sandomierza.

Nie każdy zdaje sobie sprawę, ale Ziemia Sandomierska to jedno z niewielu miejsc na świecie, w którym występuje krzemień pasiasty, czyli piękna, ozdobna odmiana tej charakterystycznej skały! To właśnie dlatego tak jak Gdańsk jest stolicą bursztynu, tak Sandomierz jest stolicą krzemienia pasiastego, który jednocześnie stanowi jedną z najpopularniejszych i najcenniejszych pamiątek z tych okolic. Nic więc dziwnego, że nieopodal Rynku Starego Miasta w jednej z uliczek znajduje kolejna wyjątkowa atrakcja turystyczna nawiązująca do tego miana, czyli olbrzymi pierścień wypełniony krzemieniem pasiastym, którego oczko waży aż 30 kilogramów! Jego pomysłodawcą był Cezary Łutowicz, który w 1972 roku po raz pierwszy wykorzystał tą skałę w formie biżuterii. Obecnie wyroby zawierające krzemień pasiasty można kupić zarówno w jego galerii, która znajduje się na przeciwko pierścienia, jak i w innych pracowniach na terenie Sandomierza.

Kościół św. Jakuba to przepiękna świątynia, która znajduje się tuż obok Zamku Królewskiego. Jest to obok pobliskiego klasztoru dominikanów najstarszy zabytek w Sandomierzu, a jednocześnie jeden z najstarszych wybudowanych z cegły kościołów w Polsce! Budowla ta została wzniesiona jako trójnawowa bazylika z wydłużonym, trójprzęsłowym prezbiterium w pierwszej dekadzie XIII wieku na wzniesieniu, które nazywane jest Wzgórzem Świętojakubowym, a jej fundatorem był biskup krakowski – Iwo Odrowąż. Na uwagę zasługuje jednak nie tylko sam kościół, ale również przylegająca do niego dzwonnica, w której znajduje się dzwon Piotr, czyli najstarszy datowany średniowieczny dzwon w Polsce, który został zawieszony w 1314 roku, a także kaplica poświęcona męczennikom sandomierskim z połowy XVII wieku!

Winnica Świętego Jakuba znajduje się u podnóży Zamku Królewskiego, tuż obok kościoła św. Jakuba, zaledwie pół kilometra od Rynku Starego Miasta. Została ona założona przez dominikanów, niedługo po erygowaniu tutejszego klasztoru św. Jakuba, czyli w 1226 roku. Wówczas zakonnicy zaczęli wytwarzać wino do celów liturgicznych, jednak wraz ze wzrostem zainteresowania ich trunkiem uzyskali piastowski przywilej sprzedaży wina gronowego w całej Europie. Była to pierwsza winnica na Ziemi Sandomierskiej, która w regionie tym zapoczątkowała rozkwit uprawy winorośli. Niestety, w kolejnych dziesięcioleciach na skutek niesprzyjających warunków atmosferycznych oraz licznych wojen uprawy uległy zniszczeniu, a Dominikanie powrócili do Sandomierza dopiero w 2001 roku. Dzisiaj, w przykościelnym bistro można skosztować tutejszych win, które według koneserów wraz z pozostałymi trunkami wytwarzanymi w tym regionie są uznawane za najlepsze wina w naszym kraju, a Sandomierski Szlak Winiarski jest jedną z najważniejszych i najciekawszych atrakcji turystycznych w okolicy.

Tak jak wspominaliśmy, w Sandomierzu każdy znajdzie coś dla siebie i dotyczy to zarówno miłośników zwiedzania miast, jak i osób lubiących spędzać czas na łonie natury. Jest to bowiem miejscowość położona na glebie lessowej, czyli ziemi bardzo żyznej, ale przy tym podatnej na działanie wody, która w wielu miejscach na jej terenie utworzyła malownicze wąwozy. Najbardziej znane są dwa z nich: Wąwóz Świętojakubski oraz Wąwóz Królowej Jadwigi. Oba z nich zachwycają odwiedzających je podróżników, jednak Wąwóz Królowej Jadwigi, który rozdziela wzgórza Świętojakubskie i Świętopawelskie jest uznawany za najpiękniejszy wąwóz spośród wszystkich wąwozów lessowych w regionie. Na miejscu, w wysokim na dziesięć metrów oraz długim na pół kilometra tunelu przyroda stworzyła niesamowity spektakl, który zachwyca nawet najbardziej wybrednych turystów! Jego zbocza i korona porośnięte są gęsto drzewami i krzewami, co razem z wystającymi ze zbocz korzeniami tworzy krajobraz niczym z bajki!

Góry Pieprzowe, potocznie nazywane „Pieprzówkami”, znajdują się kilka kilometrów na wschód od Rynku Starego Miasta w Sandomierzu. I choć z geograficznego punktu widzenia nie są to góry, ponieważ mają poniżej 300 metrów wysokości, to mimo to są niezwykle malownicze i pozwalają na wypoczynek w iście malowniczym otoczeniu! Są to pozostałości Gór Sandomierskich, które wypiętrzyły się około pół miliarda lat temu i obecnie tworzą urokliwy rezerwat zachęcający do pieszych wędrówek z pięknym widokiem na Wisłę oraz pobliski Sandomierz. Na miejscu można podziwiać między innymi objęte ochroną rośliny, takie jak unikatowa wisienka karłowata, ostnica włosowata, palczatka kosmata oraz krwawnik szczecinkolistny, a także murawy stepowe, źródliska, las łęgowy, sady morelowe oraz mnóstwo ptaków. I to jeszcze nie wszystko! Góry Pieprzowe są bowiem często nazywane też Górami Różanymi, a to dlatego, że porastają je dziko żyjące róże, które stanowią największe w Polsce rosarium! W rezerwacie tym można spotkać aż piętnaście gatunków dzikich róż w tym jeden, który nie występuje nigdzie indziej na świecie!

Bardzo ciekawą atrakcją turystyczną w Sandomierzu dla miłośników natury jest również Bulwar Sandomierski, który usytuowany jest na wysokości Zamku Królewskiego. Na miejscu znajduje się plac zabaw oraz liczne ławki, na których po całym dniu aktywności i zwiedzania można usiąść i oddać się wypoczynkowi w pięknych okolicznościach przyrody. Na tym jednak nie koniec! Z Bulwaru Sandomierskiego w sezonie letnim odbywają się bowiem rejsy po Wiśle, podczas których można spoglądać na urokliwą panoramę Sandomierza oraz Gór Pieprzowych, tak więc odwiedzając to przepiękne miasto w trakcie cieplejszych miesięcy warto rozważyć taką przeprawę, aby móc zobaczyć je z zupełnie innej perspektywy!

Każdy fan polskiej kinematografii z pewnością kojarzy serial „Ojciec Mateusz”, który od 2008 roku jest kręcony właśnie w Sandomierzu. Serial ten opowiada historię o detektywie w sutannie, a główną rolę odgrywa w nim jeden z najpopularniejszych aktorów w naszym kraju, czyli Artur Żmijewski. To dzięki tej ekranizacji to urokliwe miasto w ostatnich latach zyskało duży rozgłos i sławę, zwłaszcza że nierzadko można spotkać w nim ekipę filmową, a nawet i głównych bohaterów. Nic więc dziwnego, że na miejscu, a konkretniej na rynku, nieopodal Zbrojowni, znajduje się wystawa poświęcona serialowi o nazwie „Świat Ojca Mateusza”, w której na powierzchni ponad 300 metrów kwadratowych można podziwiać wiernie odwzorowane pomieszczenia z serialu oraz figury woskowe aktorów odtwarzających główne role.

Zachęcamy również do odwiedzenia innych wpisów z kategorii atrakcje, w których między innymi przedstawiamy najciekawsze atrakcje turystyczne w Namysłowie.

Bibliografia:
https://sandomierz.eu
https://sandomierz.travel/
https://swietokrzyskie.travel/